خارج شدن سالیانه ده‌ها میلیون مترمکعب سیلاب کشف رود از طریق رودخانه مرزی هریرود - تجن سرخس به ترکمنستان، آه و حسرت هزاران کشاورز سرخسی را به دنبال داشته است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از نسیم سرخس، خارج شدن سالیانه ده‌ها میلیون مترمکعب سیلاب کشف رود از طریق رودخانه مرزی هریرود – تجن سرخس به ترکمنستان، آه و حسرت هزاران کشاورز سرخسی را به دنبال داشته است.
گرچه احداث سد دوستی در سرخس بارقه امیدی برای مردم سرخس شد که کشاورزی رونق می‌گیرد و در سال‌های اول پس از بهره‌برداری از این سد نیز این‌چنین بود، اما از سال ۹۲ به بعد چنان‌که انتظار می‌رفت نشد.
روان آب‌ها خودبه‌خود به سمت ترکمنستان می‌رود
در این سال‌ها به دنبال احداث کانال‌های بتونی توسط آب منطقه‌ای گر چه آب تا حدی به مزارع رسید اما با از بین رفتن سر دهانه‌های انهار سنتی و قطع مکرر انهار سنتی به‌وسیله کانال‌های بتونی جدید احداث‌شده و همچنین لایروبی نشدن انهار سنتی، در عمل ورود روان آب‌های سیلابی که از طریق رودخانه هریرود – تجن مزارع را آبیاری می‌کرد به‌شدت کاهش یافت و کشاورزان نتوانستند از این روان آب‌ها که تا قبل از بهره‌برداری سد دوستی استفاده می‌کردند بهره لازم را ببرند و به‌ناچار چون انهار سنتی آنان تخریب شده بود روان آب‌ها خودبه‌خود به سمت ترکمنستان می‌رود.
برابر آمار رسمی در سال گذشته ۱۱۴ میلیون مترمکعب و تا اواخر فروردین امسال ۵۵ میلیون مترمکعب روان آب‌های وارده به هریرود – تجن از دسترس مردم کشاورز سرخس خارج و وارد خاک ترکمنستان شده است.
دولت اقدامی برای خروج روان آب‌ها انجام نداده است
نماینده رسمی کشاورزان سرخسی در پیگیری مالکیت زمین‌ها به نسیم سرخس، گفت: چرا دولت در برابر این حجم عظیم روان آب که کشاورزی و زندگی مردم را متحول می‌کند اقدامی نمی‌کند.
محمدعلی مقدری تصریح کرد: برای استفاده روان آب‌های هریرود سد دوستی و بند شیرتپه احداث شد، اما اکنون کشاورز سرخسی بهره‌ای ندارد و چند سال است که آب را با نصب کنتورهای هوشمند خریداری می‌کنند.
وی اضافه کرد: کشاورزان سرخسی سال‌هاست که روان آب‌های هریرود – تجن را برای اراضی خود حتی از اواخر زمستان استفاده می‌کرده‌اند ولی اکنون‌که بهار است نمی‌توانند از این آب استفاده کنند درصورتی‌که مزارع نیاز شدید به آب دارد.
مدت‌هاست روان آب‌های سمت کشف رود وارد خاک ترکمن می‌شود
یک کشاورز سرخسی به نسیم سرخس، می‌گوید: مدت‌هاست که روان آب‌های سمت کشف رود و سیلاب‌های آن وارد هریرود – تجن شده و بدون هیچ استفاده‌ای که کشاورزان سرخسی داشته باشند در جلو چشمان ما و مسئولان وارد خاک ترکمن می‌شود، در حالی کشاورزان سرخسی همه‌وقت از همین روان آب‌های سیلابی استفاده می‌کرده‌اند، حتی در زمستان برای غنای خاک و شادابی زمین؛ اما اکنون‌که مزارع کشاورزان سرخسی تشنه یک قطره آب است، آبی نیست.
دبیر نظام صنفی کشاورزی شهرستان سرخس به خبرنگار نسیم سرخس، گفت: روان آب‌ها همچنان به ترکمنستان می‌رود و علتش این است که ما سوء مدیریت در بحث روان آب‌ها داریم؛ آب کشف رود که به سرخس می‌آید به علت مسدود بودن سر دهانه انهار و دهانه‌های نهرهای اصلی نهر نوروزآباد و سر دهانه نهر دولت‌آباد و نهر مظفری که بیش از ۱۰۰ سال سابقه کار دارد و مستنداتش هم است، لایروبی سالیانه انجام‌نشده که بتوانیم روان آب‌ها را مهار کنیم.
وی اضافه کرد: قبل از بهره‌برداری سد دوستی مردم به‌صورت «حشر» کانال‌ها را لایروبی می‌کردند ولی از زمانی که وزارت نیرو و آب منطقه‌ای واردشده‌این برای ما سم شده است؛ اکنون کانال‌های بتونی را احداث کرده‌اند ولی همه‌جا کانال‌های بتونی نیست و آب منطقه‌ای بیشتر انهار سنتی ما را قطع کرده که کانال‌های بتونی جدید را احداث کنند و کانال‌های سنتی را تکه‌تکه کرده و آبمان قطع شده و به علت عدم لایروبی انهار اصلی، ما نمی‌توانیم روان آب‌ها را برداشت کنیم و آب خودبه‌خود به سمت ترکمنستان می‌رود؛ مگر آب آن‌قدر کم بشود در حد یک مترمکعب که یکی دو روستای اطراف بتواند از آن استفاده کند.
دبیر نظام صنفی کشاورزی شهرستان سرخس بیان کرد: در فروردین ۹۵ کشف رود آورده داشته و متأسفانه آورده‌اش خارج‌شده و انهار لایروبی شده‌ای نبود که بتوانند آب را به کانال‌های بتونی هدایت کنند.
۱۲۰ میلیون مترمکعب خروجی آب به ترکمنستان داشتیم
وی تصریح کرد: کانال‌های بتونی در بیشتر جاها کانال‌های سنتی را برش زده و قطع کرده است و از اسفند سال قبل هم ورودی آب را داشتیم؛ در فروردین سال گذشته ۸۰ میلیون مترمکعب بر اساس اعلام آب منطقه‌ای خروجی آب داشتیم و در اسفند هم ۲۰ میلیون مترمکعب و در حال حاضر بالغ‌بر ۱۲۰ میلیون مترمکعب خروجی آب به ترکمنستان را داشته‌ایم! این یعنی چه؟ یعنی ما فرصت شغلی ۸۰ تا ۱۰۰ هزار نفر را می‌توانستیم برای شهرستان سرخس ایجاد بکنیم که این فرصت از دست رفته است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سرخس هم به خبرنگار نسیم سرخس، گفت: آب وسیعی از سمت کشف رود به سمت ترکمن حرکت می‌کند و انهاری که در شهرستان بوده دچار تخریب شده و ۵ تا ۶ نهر اصلی شهرستان دچار مشکل است و برای مرمت نیاز به اعتبارات دارد که ادارات آب منطقه‌ای باید مرمت آن را انجام بدهد.
اداره آب منطقه‌ای با جهاد کشاورزی همکاری ندارد
حسین فراغتی تصریح کرد: اداره آب منطقه‌ای کاری نکرده و مدعی است این انهار متعلق به جهاد کشاورزی است؛ نهرهایی که وارد ۱۰ روستا توأم می‌شود و نهر اصلی است متعلق به اداره آب منطقه‌ای بوده و دریچه خروج و ورود این آب هم در اختیار آن‌ها قرار دارد؛ نهرهایی که چند روستا را پوشش می‌دهد متعلق با آب منطقه‌ای است که اداره آب منطقه‌ای در این مورد همکاری نمی‌کند.
وی بیان داشت: ما مشکلمان با آب منطقه است چون آب منطقه در بحث مرمت انهار همکاری ندارد و شانه خالی می‌کند؛ انهارش را باید دوباره ترمیم کند و اعتبارات ویژه بدهد.
مدیر جهاد کشاورزی سرخس اظهار داشت: بنا به تأکیدات فرماندار و نماینده مردم سرخس در مجلس شورای اسلامی مطالعه آب سرخس در حال انجام است؛ شرکت مشاوره، روان آب‌ها را بررسی و سند آب سرخس را تنظیم می‌کند و در سند آب آنجا ما چاره می‌کنیم.
پیش‌بینی‌های لازم برای مهار آب ورودی و خروجی از کشف رود نشده است
نماینده مردم سرخس در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار نسیم سرخس، بابیان اینکه پیش‌بینی‌های لازم برای مهار آب ورودی و خروجی از کشف رود در منتهی‌الیه آن در شهرستان سرخس انجام‌نشده است، خاطرنشان کرد: برای همین نزولات آسمانی در شهرستان‌های کلات، قوچان حتی سنگ بستِ فریمان و مشهد در حالی وارد کشف رود می‌شود که آب این رود از نقطه مرزی کشور خارج و در دشت کویری قره قوم در کشور ترکمنستان ذخیره می‌شود.
سید احسان قاضی‌زاده هاشمی تصریح کرد: مهم‌ترین اقدام وزارت نیرو در مهار آب‌های مرزی در استان که می‌تواند تسریع در احداث و بهره‌برداری از سد شوریجه باشد متأسفانه معطل تأمین اعتبار مانده است.
۸۰ میلیون مترمکعب آب در سال ۹۵ وارد کشف رود شده است
وی در مورد میزان هدر رفت روان آب‌ها اظهار داشت: بر اساس اظهارنظر رسمی کارشناسان آب منطقه‌ای استان در سال ٩٥ حدود ۸۰ میلیون مترمکعب آب وارد کشف رود شده این در حالی است که منابع و آمار غیررسمی این میزان را تا ۲۰۰ میلیون مترمکعب تخمین زده‌اند، اگرچه درهرصورت به نظر می‌رسد حجم بسیار زیادی از این میزان در پی بی‌توجهی‌های صورت گرفته مهار نشده است.
نماینده مردم سرخس در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: درحالی‌که کل سیلاب‌های این محدوده به کشور ترکمنستان سرازیر می‌شود و چون عموماً روان آب‌ها عایداتی برای پربار کردن سفره‌های زیرزمینی ندارد می‌توان گفت یک قطره از این‌ها برای کشور ما باقی نمی‌ماند.
وی تأکید کرد: مهم‌ترین اولویت ما برای تأمین آب و کنترل روان آب‌ها و آب‌های مرزی تکمیل و بهره‌برداری از سد شوریجه است.
آنچه در کشف رود جاری می‌شود سیلاب است
دبیر کارگروه نجات کشف رود در گفتگو با خبرنگار نسیم سرخس، بابیان اینکه آنچه در کشف رود جاری می‌شود سیلاب است، اظهار داشت: این سیلاب‌ها مداوم نیست و زمانی از سال در اسفند، فروردین و حدودی هم در اردیبهشت اگر بارندگی باشد می‌آید.
وی ادعا کرد: سیلاب‌ها درزمانی می‌آید که نیاز به آبیاری در کشت و کارهایی که مردم انجام می‌دهند ندارند و سیل از دسترس مردم خارج و قابل‌استفاده برایشان نیست؛ چون دبی پایه نیست درزمانی که کشاورزی آب نیاز دارند آب وجود ندارد و اصلاً به آن بخش‌ها و مرز و منطقه سرخس نمی‌رسد و آبی وجود ندارد که وارد کشف رود بشود؛ یک مقدار از دبی‌های هم است که تا نقاطی می‌رود و نهایتاً جذب زمین می‌شود و استفاده‌ای از آن نمی‌شود.
حسین علیمیرزایی تصریح کرد: موضوع جمع‌آوری آب‌های سطحی که از دسترس خارج می‌شود در دستور کار ما قرارگرفته و بحث سیلاب‌ها را داریم که به‌صورت تنظیم‌شده مورداستفاده قرار بگیرد؛ یعنی سیلاب‌هایی که می‌آید ما پشت سد جمع کنیم و آن را تنظیم‌شده به مصارف شرب و کشاورزی و صنعت اختصاص بدیم؛ بخش محیط زیست هم باید در رودخانه به‌صورت تنظیم‌شده رها شود و مطالعاتی دارد که انجام می‌شود.
دبیر کارگروه نجات کشف رود اضافه کرد: سال گذشته حدود ۱۱۴ میلیون مترمکعب و امسال تاکنون حدود ۵۵ میلیون مترمکعب آب در کشف رود جاری بوده ضمناً مردم منطقه می‌توانند از سیلاب تا حدود ۶ مترمکعب در ثانیه را استفاده کنند که تاکنون هم استفاده کرده‌اند، ولی توانایی استفاده از سیلاب‌های بالاتر از ۶ مترمکعب را به لحاظ ظرفیت کانال‌ها، خسارت‌های احتمالی و وجود رسوب ندارند.
ایجاد سد شوریجه برای کنترل روان آب‌ها
فرماندار سرخس در گفتگو با خبرنگار نسیم سرخس، اظهار داشت: بخشی از روان آب‌ها از کشف رود بوده و در هریرود بسیاری از این روان آب‌ها مهار شده است؛ کشف رود به لحاظ ساماندهی اخیرش در دو سال گذشته در مشهد بخش اعظم آب که از قوچان و مناطق بالادستی حوضه خراسان سرچشمه می‌گیرد با کوچک‌ترین بارانی آب به حوضه شهرستان سرخس می‌رسد، از گذشته هم شیب به سمت سرخس بوده است.
حسین سنجرانی تصریح کرد: یکی از برنامه‌های اساسی برای جلوگیری از این برون‌رفت که از منابع داخلی ایران تأمین می‌شود ایجاد سد شوریجه است؛ سالیانه به‌طور متوسط بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب از این مناطق خارج می‌شود در زمان سیلاب‌های سنگین و بارندگی‌های فراوان در سال گذشته بین ۸۰ میلیون مترمکعب روان آب از کشور خارج شد.
مدیریتی برای مهار آب‌ها در پایین‌دست نیست
فرماندار سرخس بیان کرد: به‌محض اینکه آب به حوضه سرزمینی پل خاتون سرخس می‌آید آب رها می‌شود و می‌رود، چون مدیریتی بر این آب‌ها در پایین‌دست نیست و کانال‌هایی که انجام شده است بخشی از آن‌ها توسط آب منطقه‌ای تکمیل‌شده و برای ادامه کار اعتبارات کافی در اختیار نداریم و متأسفانه دچار مشکل شده‌ایم.
وی عنوان کرد: در برخی مناطق شاید در حدود ۵ میلیون مترمکعب از این روان آب را با امکانات داخلی شهرستان مهار کردیم که آب وارد مناطق دولت‌آباد، قوش سربوزی و قوش عظیم و تا کچولی کشاورزان روان آب‌های سرگردان را استفاده می‌کنند، ولی برای اینکه آب را ببرند برای مناطقی مثل یازتپه به لحاظ اختلاف سطح ارتفاع عملاً امکان‌پذیر نیست مگر اینکه چرخه کانال‌های بتونی تکمیل شود و این هم مستلزم بودجه است.
سنجرانی تصریح کرد: سال گذشته نزدیک ۲۰۰ میلیون تومان از محل اعتبارات مدیریت بحران شهرستان از استان خواهش کردیم که به آب منطقه‌ای بدهند که بعداً محقق نشد؛ یعنی لایروبی انهار سنتی را انجام بدهند و راه‌حلش این است که اولاً خود مردم و کشاورزان و آستان قدس که زمین‌ها متعلق به آن‌ها است وارد کار بشوند.
فرماندار سرخس اظهار کرد: یک کار جهادی و انقلابی باید انجام شود و دولت هم سهم خودش را بگذارد؛ کشاورزان هم مشارکت کنند تا بتوانیم زنجیره کانال‌های بتونی از حالت سنتی خارج و مدیریت و لایروبی به‌موقع قبل از سیلاب‌ها انجام شود و این آب داخلی تا زمان ایجاد سد شوریجه مدیریت شود.
سد شوریجه ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد
وی بابیان اینکه سد شوریجه ظرفیت بالای ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب را با خودش دارد، تصریح کرد: سد شوریجه یک سد کاملاً علمی است و نزدیک ۴۰ درصد هم پیشرفت فیزیکی تاکنون داشته است.
سنجرانی خاطرنشان کرد: سد شوریجه اگر هر چه سریع‌تر آبگیری شود، بخش بزرگی از منابع آب که داخلی است و سرشاخه‌هایش متعلق به کشور افغانستان نیست و از داخل ایران سرچشمه می‌گیرد مهار می‌شود و در جهت تأمین آب کشاورزی و تأمین آب موردنیاز صنعت شهرستان سرخس جوابگو و تکافوی این دو بخش را به دنبال دارد.
گزارش- محمد علی تمدن
انتهای پیام/
آیینه رسانه ها :
دانا / آه و حسرت کشاورزان سرخسی با خروج آب‌های مرزی به ترکمنستان!
نسیم سرخس / آه و حسرت کشاورزان سرخسی با خروج آب‌های مرزی به ترکمنستان!
